Merkez bankalarının bankası olarak bilinen BIS (Bank of International Settlements) geleneksel çeyreklik görünüm raporunu yayınlandı. Yatırımcıların önem verdiği bir rapor olduğu için dikkat çekmeden geçmeyelim dedik. Rapor geleceğe dönük tahminler ve öngörülerden ziyade son aylarda yaşananların nedeni ile ilgili BIS’in görüşlerini içeren bir durum tespit raporu aslında.

Sonda söylenecek lafı başta söyleyelim ve BIS’e göre son aylarda yaşanan volatilite ve borsalardaki satışın temel nedeninin kötüleşen ekonomik görünüme karşı mücadele için merkez bankalarının silahı tükeniyor endişesi olduğunu belirtelim. Yani yüksek borçluluk oranı nedeniyle mali politikaların sıkı, yapısal reformların da durağan olduğu bir tabloda ekonomik kriz ve durgunluğa karşı merkez bankaları da limitlerine yaklaşıyor. Dolaylı olarak eksi faizlerin bu limite ulaşmanın bir sonucu olduğunu ima ediyor BIS.

Fed’in yıllar sonra ilk kez faiz artırması sonrası para politikasının hala genişlemeci olduğunu söylüyor BIS ve Japonya Merkez Bankası’nın da negatif faiz uygulamasına geçiş yaptığını belirtiyor ve en önemli riskler olarak düşen petrol fiyatlarına, eksi faizlere ve yüksek borçluluk oranlarına atıf yapıyor.

Ekonomik kriz ve durgunluklarda para politikasıyla piyasaların yardıma koşan merkez bankalarının kullandığı silahlar yeni şartlarda eskisi gibi çalışmıyor artık ve negatif faizler gibi daha önce keşfedilmemiş yeni topraklara adım atıyor merkez bankaları. Bu hem mevcut durumun ciddiyeti konusunda yatırımcıları korkuturken hem de yakın zamanda ortaya çıkabilecek yeni risk ve krizlere karşı merkez bankalarının çaresiz kalabileceği algısını yaratıyor yatırımcılar arasında.

Aslında bu kaygılar çok da yersiz değil. Mesela her çeyrek az çok büyüyen Euro Bölgesi’nin bir kaç çeyrek sonra bir nedenden dolayı resesyona girdiğini varsayalım. Bu durumda ECB’nin elinde faizleri daha eksiye çekmekten ve daha fazla faiz indirmekten başka pek bir opsiyonu yok gibi görünüyor. Bu uygulamaların şimdiye kadar ne kadar başarılı olduğu da tartışma konusu. Bazı uzmanlara göre merkez bankaları geleneksel olmayan para politikası araçlarıyla daha fazla içli dışlı olacak ve iş artık ‘helikopter para’ da denilen merkez bankalarının direk tüketiciye tüketimi körüklemek için para dağıtmak zorunda kalmalarına kadar gidecek.